بحران آب، خاک و جنگل در مازندران

هفته منابع طبیعی فرصتی برای توجه بیشتر به میراث ماندگار طبیعت و در کانون توجه قرار گرفتن داشته‌های طبیعی است. هفته منابع طبیعی را با روز درختکاری می‌شناسند؛ مناسبتی که فردا هم در تقویم دیده می‌شود. ۱۵ اسفند هر سال اوج توجه به منابع طبیعی در سراسر کشور از سوی مسئولان مختلف است. در مازندران هم شرایط به همین شکل است، اما هدف اصلی از نامگذاری هفته‌ای به نام منابع طبیعی، توجه به همه اجزای طبیعت است. به‌ویژه در مازندران که تعریف منابع طبیعی، گستره‌ای بسیار وسیع را در برمی‌گیرد.

توجه به این میراث حیاتی، در هفته‌ای به نام درختکاری صرفا با هدف افزایش حساسیت‌ها در جامعه و مسئولان است. مدیر کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران نیز با تایید این موضوع، معتقد است که هفته‌ منابع‌ طبیعی نمادین است و به پیروی از بیانات مقام معظم رهبری، هر روز ما باید روز منابع ‌طبیعی باشد. «سید محسن موسوی تاکامی» گفت: ما متولی بخش گسترده‌ای هستیم و حفاظت از منابع موجود تنها در ید قدرت ما نیست و باید برای حفظ این ودیعه‌ الهی بسیج شویم.

وی با اشاره به وجود بیش از ۷۰۰ هزار هکتار جنگل در حوزه‌ منابع‌طبیعی ساری بیان کرد: با تصویب طرح توقف بهره‌برداری در سال گذشته، ۱۲۰۰ نیروی شاغل در این عرصه برای کار در بخش حفاظت مشغول به کار شدند.
موسوی تاکامی با تاکید بر لزوم توجه به سایر بخش‌های منابع طبیعی، به وابستگی معیشت بیش از ۱۳ هزار خانوار مازندرانی به مراتع استان اشاره کرد و افزود: ۷۵ درصد مراتع استان دارای ارزش زیست‌محیطی است که از این رقم، ۶۶ درصد دارای تراکم بالا، ۳۱ درصد با تراکم متوسط و ۳ درصد مراتع فقیر قابل ارتقاست. باید برای تامین معیشت مردم به جای افزایش دام ظرفیت‌های موجود را به سوی تولید محصولات فرعی مانند گیاهان دارویی و عمل به اقتصاد مقاومتی هدایت کنیم.

این مسئول از برنامه‌ریزی برای برپایی جشن کاداستر در سوادکوه خبر داد و گفت: این اتفاق برای نخستین بار در کشور رخ خواهد داد. همزمان در جهاد کشاورزی و امور اراضی رفع تداخلات را نیز داشتیم که با طرح کاداستر سبب اثبات اراضی ملی و رفع تداخلات موجود خواهد شد.

بحران آب

حیاتی‌ترین عنصر در حوزه منابع طبیعی آب است؛ عنصری که در سال‌های اخیر با کمبود آن، بخش مهمی از منابع طبیعی و زندگی مردم دچار چالش شده و گفته می‌شود این کمبود در آینده مشکل‌ساز خواهد شد.
مدیر کل منابع‌ طبیعی مازندران با تاکید بر لزوم توجه به بحران آب گفت: بحران آب فقط به ما تعلق ندارد و جهانی است. متاسفانه رتبه‌ دهم دنیا در تولید گازهای گلخانه‌ای متعلق به ماست. نباید کتمان کنیم که ایران به‌عنوان کشوری با اقلیم نیمه‌خشک شرایط مناسبی ندارد و این بحران، مازندران را نیز تهدید می‌کند. با وجود رتبه دوم مازندران در بارندگی‌های سال جاری که از شرق به غرب استان شاهد افزایش آن نیز بودیم، بیلان آب بسیاری از سفره‌های آب زیرزمینی مازندران منفی است و امروز در مصرف آب به استفاده از آب‌های فسیلی رسیده‌ایم.

موسوی افزود: با این‌که بضاعت دولت در بخش اقتصادی مشهود است، به دستور مقام معظم رهبری از صندوق ذخیره‌ ملی ۲۰۰ میلیون دلار بودجه برای مقابله با بحران آب در بخش آبخیزداری اختصاص یافته‌ است. این مسئول بیان کرد: این بحران نباید پنهان شود، چراکه برطرف کردن آن با کمک مردم امکان‌پذیر است. رسانه‌های ما باید در این زمینه حساسیت داشته باشند. غفلت امروز ما متوجه نسل آینده خواهد شد و مدیریت منابع موجود باید با آموزش مصرف بهینه‎ آب انجام شود. عمق فاجعه به اندازه‌ای است که از صحبت بیشتر در این زمینه پرهیز می‌کنم.

فرسایش خاک

شاید کمتر کسی باور کند که مازندران در بخش خاک نیز در حال مواجه شدن با بحران است؛ معضلی که مانند کم‌آبی، جهانی است و در استان هم با سرعت بر فرسایش آن افزوده می‌شود. موسوی تاکامی فرسایش خاک کشور را ۷/۱۶ تن در هکتار اعلام کرد و افزود: فرسایش خاک در دنیا سرسام‌آور شده است. متاسفانه میانگین فرسایش خاک در مازندران بیشتر از میانگین کشوری است. باید با تلاش برای حفظ و ارتقای پوشش گیاهی موجود از گسترش این معضل بکاهیم. تلاش می‌کنیم تا افق ۱۴۰۴ فرسایش خاک در استان را به ۵ تا ۸ تن در هکتار کاهش دهیم.وی گفت: برای رسیدن به این هدف موظف به حفظ پوشش موجود و ارتقای آن به سوی احیای بیشتر هستیم. ریشه‌های گیاهان، خاک را مسلح می‌کند و مانع گسترش فرسایش می‌شود. برای ایجاد ریشه به منظور حفظ خاک به کاشت گونه‌های مثمر اقدام کرده‌ایم.

موسوی از هجوم آفت بلایت و شب‌پره به بیش از ۴۱ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی شمال کشور خبر داد و افزود: متاسفانه بیش از ۷ هزار هکتار از شمشادستان‌های حوزه اداره کل منابع‌ طبیعی مازندران-ساری نیز به این آفت دچار شدند و در خطر نابودی قرار گرفتند. مبارزه با آفتی که در ۶ نسل تکثیر شده، دشوار است. در زمینه مبارزه با این آفت موفق نبودیم، اما برای جلوگیری از انقراض و حفظ این گونه‌ ژنتیکی طرح نگهداشت قلمه‌ شمشاد در خزانه در حال بررسی است.

این مقام مسئول با اشاره به اثرگذاری عملیات آبخیزداری در نکا، بهشهر و برخی مناطق دیگر در پیشگیری از خسارت‌های احتمالی سیلاب گفت: شاهد سیل‌های مهیبی بودیم و همچنان در حال پرداخت خسارت‌ هستیم. در سیل بهشهر ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد شد. با صرف هزینه‌ ۸۰۰ میلیون تومان برای ساخت بند سرشاخه‌گیر از وقوع چنین خسارت‌هایی پیشگیری به عمل آمد.

وی درباره اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه‌ های بالادست سدها بیان کرد: برای افزایش عمر مفید سدهای استان، عملیات آبخیزداری و تخلیه رسوبات آنها کنترل می‌ شود، چرا که هزینه تخلیه رسوبات بیش از هزینه ساخت است.
مدیرکل منابع‌ طبیعی و آبخیزداری مازندران با قول مساعد مبنی بر واگذار نشدن عرصه‌های دارای پوشش طبیعی و افزایش نظارت در حوزه‌ واگذاری‌های معادن گفت: فرهنگ‌سازی در زمینه حفظ منابع‌ طبیعی بر عهده‌ رسانه‌هاست تا روزی که آگاهی از حفاظت منابع‌ طبیعی کشور و لزوم احساس مسئولیت در قبال آن به وظیفه‌ای ملی تبدیل شود.

کارخانه‌های چوب یا زمین فوتبال

«سید محسن موسوی تاکامی» مدیر کل منابع ‌طبیعی مازندران با تاکید بر وابسته نبودن صنایع سلولزی به جنگل‌های هیرکانی که چند میلیون سال قدمت دارند، گفت: فعالیت کارخانه‌ صنایع‌ چوب ‌و کاغذ در مازندران از ابتدا اشتباه بود و با توقف بهره‌برداری بلاهایی به سر این صنعت آمد. در نمونه‌ مشابه در بخش خصوصی فعالیت کارخانه‌ آرین سینا با حجم بالای مواد اولیه و چوب مصرفی را شاهد هستیم؛ در حالی که در کارخانه‌ صنایع چوب ‌و کاغذ مازندران به دلیل نبود مواد اولیه و فعال نبودن کارخانه و نداشتن تولید، می‌توان فوتبال بازی کرد. ما هم از این‌که چنین وضعیتی در کارخانه چوب و کاغذ ایجاد شده متاسفیم، اما مشکلات این صنعت ناشی از وابستگی به دولت است.