نگرانی جنگل‌نشینان مازندران پس از ثبت جنگل‌های هیرکانی
ثبت جهانی بخش‌هایی از جنگل‌های هیرکانی مازندران در میراث فرهنگی یونسکو به یکی از دغدغه‌های جنگل‌نشینان استان تبدیل شده است؛ چون نمی‌دانند آیا از بهره‌برداری سنتی آنها در این محدوده جلوگیری می‌شود یا خیر.
به گزارش ایرنا، ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو که از مدت‌ها پیش مورد توجه کشور بود به یکی از اولویت‌های دولت تدبیر و امید تبدیل شد. ۱۴ تیر بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه دوندگی در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
جنگل‌های هیرکانی با ۹/۱میلیون هکتار وسعت از آستارا در شمال گیلان تا گلی‌داغ در شرق گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد. بخشی کوچکی از جنگل‌های هیرکانی در کشور آذربایجان قرار گرفته است.
در حال حاضر جنگل‌های هیرکانی، زیست‌بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار و دارای۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای مانند شمشاد و انجیلی است.
سهم مازندران از جنگل‌های هیرکانی
مازندران دارای بیش از یک میلیون هکتار عرصه جنگلی است که معادل ۵۳ درصد کل جنگل‌های شمال کشور است؛ این در حالی است که گلستان و گیلان فقط ۴۷ درصد از وسعت جنگلی شمال کشور را در اختیار دارند. این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده به طوری که از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو، ۶ لکه مربوط به مازندران است.
آنچه در تمامی آمارها، تحلیل‌ها و بررسی‌ها درباره ثبت جنگل‌های هیرکانی نادیده گرفته شد، زندگی جنگل‌نشینان است که دائم با جنگل در ارتباط هستند.
نگرانی‌های جنگل‌نشینان
جنگل‌نشینان مازندران که عمدتا دامدار هستند بیشترین ارتباط را با جنگل دارند و هزاران سال است که جنگل نه تنها محل چرای دام، بلکه مسیر فصلی حرکت آنها به ییلاقات و مراتع کوهستانی است.
ثبت جهانی بخشی از جنگل‌های مازندران این سوال را برای آنها ایجاد کرده که آیا از حرکت هزاران ساله آنها در جنگل‌ها جلوگیری خواهد شد؟ ژدیگر نمی‌توانند از مراتع جنگلی برای چرای دام استفاده کنند؟
در این نگرانی بازیگوشی‌های شبکه‌های مجازی نیز بی‌تاثیر نبوده و این مساله را به موضوعی داغ بین اهالی دامنه‌های البرز تبدیل کرده است.
تغییر در جنگل‌های هیرکانی تخلف محسوب می‌شود
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران گفت: یکی از شرایط ثبت جنگل‌های هیرکانی تغییر ندادن جنگل و شرایط زندگی بومی‌هاست.
«حسین ایزدی» بیان کرد: استفاده بومی‌ها از قسمت‌های ثبتی جنگل‌های هیرکانی مازندران به معنای قطع درخت یا تغییر کاربری نیست. آنها می‌توانند به شکل سنتی از این جنگل‌ها بهره‌‌مند شوند. نباید محدوده مناطق ثبتی دستکاری شود.
وی گفت: دامداران فقط در مسیرهایی که از قبل وجود داشته، می‌توانند تردد کنند و نباید نسبت به ایجاد مسیر جدید اقدام کنند.به گفته این مسئول، قطع درختان، تغییر در جنگل و دیگر اقداماتی که بخش‌های ثبتی جنگل‌های هیرکانی را تغییر دهد، تخلف محسوب شده و پیگرد قانونی خواهد داشت.
کمک میراث فرهنگی به منابع طبیعی
ایزدی با بیان این‌که میراث فرهنگی قصد ندارد که دامداران و بومی‌ها را از جنگل محروم کند، افزود: هدف ما دیوارکشی دور جنگل‌های هیرکانی نیست، بلکه مراقبت از این میراث کهن و ۴۰ میلیون ساله است.
وی از ایجاد کارگروه استانی حفاظت از جنگل‌های هیرکانی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: با توجه به این‌که حراست از جنگل‌ها وظیفه منابع طبیعی و آبخیزداری است، اما میراث فرهنگی هم با تمامی امکانات خود به منابع طبیعی در این هدف کمک خواهد کرد.
فروش گیاهان دارویی ممنوع است
مدیر استانی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی مازندران بیان کرد: استفاده از کریدور جنگل‌های هیرکانی برای تردد دام در حال حاضر مشکلی ندارد، مگر این‌که دولت در آینده برای دامداران مسیر جایگزین تعیین کند.
«محمد عموزاد» اظهار کرد: خودمصرفی یا استفاده از گیاهان دارویی رشد یافته در جنگل‌های هیرکانی ممنوع نیست، اما بهره‌برداری اقتصادی و فروش آنها در بازار ممنوع است و پیگرد قانونی دارد.
وی هرگونه تغییر در هسته مرکزی، حریم و عرصه جنگل‌های ثبتی هیرکانی را برای اسکان ممنوع دانست و افزود: حتی دولت برنامه‌ای برای تغییر محل اسکان موقت دامداران دارد که در آینده اعلام می‌شود.
این مسئول اظهار کرد: بر اساس ضوابط ثبتی هرگونه بهره‌برداری از جنگل‌های هیرکانی ممنوع است، اما حفظ زندگی بومی برای میراث فرهنگی یک اولویت است و همواره بر این موضوع تاکید داشته است.
