تخته خرده چوب (نئوپان) در سال ۱۸۷۷ میلادی برای اولین بار با هدف استفاده از ضایعات چوب، از ترکیب خاک اره و چسب طبیعی آلبومین خون تحت شرایط فشار و حرارت ساخته شد. تلاش محققان برای استفاده از چسب های طبیعی برای ساخت این تخته ها موفقیت آمیز نبود و نمی توانست به تولید در مقیاس صنعتی و تجاری بیانجامد. چسب های طبیعی از جنبه اقتصادی و فنی مناسب ساخت این تخته ها نبودند. همزمان با گسترش استفاده بهینه از پسماندهای چوبی و لیگنوسلولزی، پژوهشهای متعددی هم در راستای شناخت چسب های جدید به عنوان جایگزین برای چسب های طبیعی انجام گرفت که منجر به ساخت چسب های مصنوعی و روشهای جدید چسب زنی در ساخت تخته خرده چوب (نئوپان) شد. بتدریج تخته خرده چوب (نئوپان) به عنوان یک فرآورده جدید پا به عرصه تولید و بازار مصرف گذاشت. رزین های اوره فرمالدئید و فنل فرمالدئید در دهه ۱۹۳۰ توسعه و تکامل یافته و در صنعت صفحات فشرده چوبی مورد استفاده قرار گرفتند.

تعریف تخته خرده چوب (نئوپان)

بطور کلی تخته خرده چوب (نئوپان) شامل فرآورده هایی است که در ساخت آنها از ذرات چوب استفاده می شود. ذرات چوبی می تواند در ابعاد مختلفی باشد. تخته خرده چوب (نئوپان) حاصل اتصال ذرات چوب با استفاده از چسب در شرایط کنترل شده پرس (از نظر فشار، دما و زمان) است.

تخته خرده چوب (نئوپان) روکش شده

مواد اولیه مورد استفاده برای ساخت تخته خرده چوب (نئوپان)

مواد اولیه لیگنوسلولزی

چوب ماسیو (طبیعی) و ضایعات و پسماندهای حاصل از آن: تقریبا ۹۵ درصد از مواد لیگنوسلولزی مورد استفاده در صنعت تخته خرده چوب (نئوپان) را به خود اختصاص داده است و شامل ضایعات کارگاه های درودگری، ضایعات صنایع مبلمان، چوبهای بازیافتی، ضایعات مقطوعات جنگلی، ضایعات تخته لایه و روکش و همچنین خاک اره است.

سایر مواد لیگنوسلولزی: مواد لیگنوسلولزی حاصل از مزارع کشاورزی (مثل کتان، باگاس، کاه غلات)

چسب

سایر مواد افزودنی (هاردنر، پارافین و غیره)

ویژگی های مواد اولیه:

مواد اولیه چوبی باید در دسترس و ارزان و به اندازه کافی وجود داشته باشد.

مواد اولیه چوبی قابلیت فشردگی لازم برای رسیدن به دانسیته مورد نظر را داشته باشند.

میزان اسیدیته (PH : (PH چوب بیان کننده میزان اسیدی بودن یا قلیایی بودن آن است. میزان بالای اسیدیته گونه های مختلف چوبی می تواند تاثیر منفی بر عمل آوری چسب داشته و موجب کاهش مقاومتهای تخته نهایی شود.

شکل و فرم هندسی ذرات: استاندارد بودن ابعاد و ضخامت خرده های چوب منجر به تولید یک تخته با کیفیت خواهد شد.

رطوبت چوب: رطوبت خرده چوب تاثیر قابل توجهی بر فرآیند تولید و خواص کاربردی پانل های چوبی دارد. رطوبت خیلی زیاد یا خیلی کم خرده چوب، سبب بروز اختلال و مشکلاتی در امر تولید گشته و منجر به تولید تخته هایی با کیفیت پایین و خواص کاربردی نامناسب خواهد شد.

انواع تخته خرده چوب (نئوپان)

تخته خرده چوب (نئوپان) بر اساس مشخصه های مختلفی طبقه بندی می شود. از جمله این مشخصه ها می توان به روش پرس، ساختمان تخته، دانسیته، نوع خرده چوب، چسب مورد استفاده اشاره کرد.

بر اساس روش پرس تخته ها به دو گروه تخته های حاصل از پرس مسطح و تزریقی (اکستروزیون) تقسیم می شوند. در ضخامت تخته های حاصل از پرس مسطح، جهت قرار گیری ذرات بصورت موازی سطح است اما در تخته های حاصل از پرس تزریقی ذرات در جهت عمود بر سطح قرار میگیرند.

بر اساس ساختمان تخته، تخته خرده چوبها بصورت همسان (یک لایه)، مطبق و تدریجی تقسیم می شوند. در تخته های همسان سایز خرده های چوب تشکیل دهنده تخته در کل ضخامت تخته یکسان می باشد. در تخته های مطبق در لایه میانی درشت ترین سایز خرده چوبها به همراه پوست و در لایه های سطحی ذرات ریزتز استفاده می شود. در تخته های تدریجی سایز خرده چوبها تدریجا از سطح به مغز تخته افزایش می یابد.

بر اساس دانسیته، تخته ها به پنج گروه اصلی تقسیم می شوند: تخته های خیلی سبک با دانسیته کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر مترمکعب، تخته های سبک با دانسیته ۳۵۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب، تخته های متوسط با دانسیته ۵۱۰-۶۵۰ کیلوگرم بر مترمکعب، تخته های سنگین با دانسیته ۶۶۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب و تخته های خیلی سنگین با دانسیته ۸۱۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب.

بر اساس نوع خرده چوب، تخته ها از پوشال های ویژه، پوشال ضایعاتی، ضایعات بشکل چیپس و خاک اره ساخته می شوند. پوشال های ویژه حاصل از تبدیل چوب به خرده چوب در دستگاه پوشالگیر است. پوشال ضایعاتی در جریان خرد شدن چوب در دستگاهای مورد استفاده در صنایع چوب مانند فرز ایجاد می شود. چیپس ها در نتیجه خرد کردن سر شاخه ها، ضایعات تخته لایه و روکش، اندازه بری چوب آلات و غیره در ماشین های خردکن بدست می آید. خاک اره ضایعاتی است که در طی برش گرده بینه ها در اره های رام، نواری و گرد حاصل می شود. تخته های حاصل از پوشال های ویژه بدلیل استاندارد بودن ذرات، صاف ترین سطوح و بالاترین مقاومتها را دارند.

بر اساس نوع چسب مصرفی، به تخته های حاصل از چسب اوره فرمالدئید برای مصارف داخلی ساختمان و تخته های حاصل از چسب فنل فرمالدئید و یا چسب ترکیبی اوره-ملامین فرمالدئید برای مصارف بیرون ساختمان که نیاز به مقاومت در برابر آب و شرایط جوی دارد، طبقه بندی می شوند.

کاربردهای تخته خرده چوب (نئوپان)

تخته هایی با دانسیته خیلی پایین به عنوان عایق بکار می روند. پرکاربردترین گروه تخته خرده چوب ها، تخته هایی با وزن مخصوص متوسط و سنگین هستند که به عنوان پارتیشن ها و صفحات در مصنوعاتی که تحت بارگذاری قرار دارند، بکار می روند. تخته هایی با دانسیته خیلی بالا در مقادیر اندک و بر اساس سفارش و برای اهداف ویژه بکار می روند.

بطور کلی تخته خرده چوب (نئوپان) در مصارفی مانند مبلمان، سقف کاذب، میز، طبقات داخلی کمد و … مورد استفاده قرار می گیرد. تخته خرده چوب روکش شده با روکشهای مصنوعی می تواند در دیوار حمام، رختکن ها و کابینت آشپزخانه نیز استفاده شود.