اگر از ریزه کاری های منبت خوش تان می آید و می خواهید بدانید منبت کاری چیست و پیشینه آن به چه دوره ای از تاریخ بر می گردد با ما در این نوشته همراه باشید.
منبت کاری یکی از هنرهای زیبای دستی است که به صورت برجسته سازی و کنده کاری روی سطح مورد نظر کار می شود. اکثرا این هنر به صورت کنده کاری روی چوب انجام می شود.
پیشینه منبت کاری
از هزاران سال قبل، چوب به عنوان ماده ای ارزان و در دسترس استفاده های زیادی داشته است و تاریخچه دقیقی از این هنر زیبا در جهان موجود نیست.
چوب به دلیل این که مقاومت زیادی ندارد و در برابر عوامل طبیعی و غیر طبیعی خیلی زود از بین می رود، آثار چوبی منبت قدیمی به آن صورت در دست نیست.
قدیمی ترین نمونه منبت جهان، مجسمه چوبی کنده کاری شده “شیگیر” است که قدمتی یازده هزار ساله دارد و همچنین تندیسی چوبی که کشف شده از ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد می باشد.
اگر می خواهید بدانید در ایران تاریخچه و پیشینه منبت کاری چیست باید بگوییم که این هنر در ایران از سابقه ای طولانی برخوردار است.
تاریخچه هنر منبت در ایران به دوران ورود اعراب، یعنی چیزی در حدود ۱۵۰۰ سال قبل بر می گردد. خاستگاه اصلی آن شهرستان ملایر می باشد.
قدیمی ترین اثر منبتی که در ایران وجود دارد مربوط به مسجد جامع عتیق شیراز است و به قرن سوم هجری با ۱۲۰۰ سال قدمت بر می گردد.
اوج هنر منبت کاری در ایران در دوره صفوی بود و در اواخر دوره زندیه نیز این هنر، تا جایی رونق و رواج خود را از دست داد.
اما حال و روز این روزهای هنر منبت کاری چیست؟ امروزه این هنر مانند دیگر صنایع دستی در جای جای ایران رواج دارد. شهر های گلپایگان، آباده و اصفهان از جمله مناطقی هستند که این هنر را در خود جای داده اند.
از میان دیگر شهرها، اصفهان به دلیل وجود گردشگران خارجی و بناهای به جای مانده از گذشته دارای آثار منبت کاری شناخته شده تری است.
یکی از نمونه های هنر منبت که در شهر اصفهان وجود دارد، سقف چوبی عمارت هشت بهشت است که گردشگران داخلی و خارجی توجه بسیار زیادی به آن دارند.
ابزار اصلی منبت کاری
چوب از ابزار و مواد اصلی مورد استفاده در منبت کاری است. چوب منبت می تواند شامل هر کدام از چوب های جنگلی باشد. درخت گردو، شمشاد و گلابی از آن دسته چوب هایی هستند که در هنر منبت مورد استفاده قرار می گیرند که البته با در نظر گرفتن طرح انتخابی، چوب نیز مناسب آن طرح به کار برده می شود.
چوبی که در منبت کاری مورد استفاده قرار می گیرد باید قابلیت حفظ زیبایی و استحکام خود را داشته باشد، سعی کنید در انتخاب چوب برای این کار کمی وسواس به خرج دهید.
چوبی که در این هنر استفاده می شود باید جنسی سخت و فشرده داشته باشد، چوب های نرم در این هنر چندان به کار نمی آیند. علاوه بر در نظر گرفتن استحکام چوب، باید یکپارچگی آن را نیز مورد توجه قرار دهید.
منبت کاری های زیبای ایرانی
از ماهرترین و ورزیده ترین هنرمندان منبت کار در ایران می توان گروهی که زیر نظر استاد علی امامی به این هنر می پردازند را نام برد. این گروه در کارگاه منبت کاری شان عرضه کننده هنرهای بسیار زیبا و اصیل ایرانی هستند.
از جمله هنرهای آنها می توان بوفه بزرگی را نام برد که ترکیبی از منبت و معرق است و مشبک کاری نیز در آن به چشم می خورد. این بوفه بسیار زیبا توانست مدال نمایشگاه را از آن خود کند.
شاید بخواهید بدانید از دیگر گنجینه های هنر منبت کاری چیست، یکی دیگر از کارهای برجسته و شناخته شده این هنر زیبا میزی است به طول ۱۵۰ سانتی متر که به دلیل زیبایی چشم نواز خود توانسته است مدال ممتاز نمایشگاه صنایع دستی را به خود اختصاص دهد.
این میز با طرح شاه عباسی است به سبک معرق کار شده است و پایه های آن با زیبایی بسیار منبت کاری فاخر و زیبایی را به رخ می کشد.
از دیگر گنجینه های هنر منبت، می توان به میز نفیس دیگری اشاره کرد که با اندازه های ۵ متر در یک متر و بیست سانت با ترکیب و تلفیق معرق و برجسته سازی های منبت کاری، چشم انسان را به زیبایی می نوازد.
سطح روی این میز از چوب های رنگی و طبیعی ساخته شده است و در قسمت های مختلف آن از استخوان و صدف استفاده شده است.
برجستگی هایی که با هنرنمایی فراوان در اطراف میز به چشم می خورد و همچنین پایه های آن که اوج هنر و حرفه منبت کاران ایرانی را به نمایش می گذارد، از جمله هنرهای فاخر ایران زمین به شمار می رود.
تفاوت معرق با منبت کاری
دیگر رشته های هنری که روی چوب پیاده می شوند مانند خراطی، ابزار زنی و معرق کاری نوعی هنرنمایی هستند که با هنر منبت تفاوت دارند و نمی توان آنها را به عنوان منبت کاری شناخت.
منبت کاری نوعی کنده کاری نابرابر و ناهمگن است که هنرمند به آن وسیله بتواند نقش های برجسته ای را طبق طرح هایی که در نظر دارد اجرا کند.
تحصیل هنر منبت کاری
اگر از علاقه مندان به یادگیری این هنر زیبا هستید و می خواهید بدانید نحوه یادگیری منبت کاری چیست و چگونه می توان آن را آموخت باید بگوییم که این حرفه نیز مانند دیگر هنرها نیازمند زمان و علاقه شما برای یادگیری می باشد.
در قدم اول بهتر است لوازم منبت کاری روی چوب را تهیه کنید. ابزاری که برای این کار مورد نظر است، خیلی گران قیمت نیستند.
چاقو، مغار و قلم از ابزارهایی هستند که شما به عنوان اولین ها از آن در کار منبت می توانید استفاده کنید. البته اگر می خواهید به صورت حرفه ای به این کار بپردازید، نیاز به ابزارهای بیشتری دارید.
منبت در سبک های حکاکی، برجسته نمایی و پیکرتراشی ارائه می شود. طرح هایی که در این حرفه به کار می روند با توجه به سبک مورد نظر متفاوت هستند.
طرح های مورد نظر با روش های مختلف روی سطوح چوبی منتقل شده، سپس به زیبایی توسط هنرمند منبت کار کنده کاری می شوند.
سلام ببخشید چطور میتونم طرح با کیفیت منبت تهیه کنم؟
به زودی در ایران چوب قراره طرح های منبت به صورت سه بعدی برای فروش گذاشته بشه.