((میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان فارس))
ارژنگ ربیعی پژوهشگر صنایع دستی فارس با بیان این مطلب گفت : هنر منبت سابقه ای به درازای تاریخ دارد و از نادر هنرهایی است که برای ایجاد آن به کمترین مواد و ابزار نیاز است وهنرمند در این هنر زیبا با کنده کاری بر روی چوب به خلق نقوش زیبا و دل انگیز می پردازد . به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری فارس کارشناس معاونت صنایع دستی این اداره کل افزود: مواد مورد استفاده در این هنر تنها یک قطعه چوب و مهم ترین ابزار آن چاقوی منبت است و اگر چه در این هنر هنرمند فقط به یک قطعه چوب و چاقوی منبت نیاز دارد اما مهم ترین ویژگی آن تفکرات هنری و تبحر اوست که در کنار استفاده از مواد مطلوب و کیفی منجر به خلق اثری بدیع می گردد که ماندگار می شود. این پژوهشگر صنایع دستی جنس چوب مورد استفاده را بسیار مهم توصیف کرد و گفت : رنگ ، بافت ، سختی و نرمی ، فرم رگه ها ، مقاومت در مقابل ترک خوردگی و نهایتا ً سلامت چوب از مهمترین ویژگی های چوب مورد استفاده است و رایج ترین چوب هایی که در استان فارس ( به ویژه آباده و شیراز ) برای منبت کاری مورد استفاده قرار می گیرند چوب درختان گردو ، گلابی ، عناب ، شمشاد ، افرا ، نارنج و … هستند.
وی ادامه داد : برای ایجاد یک منبت ابتدا منبت کار زیر ساخت خود را انتخاب می کند،این زیر ساخت می تواند هرشیء چوبی مانند انواع ظروف ، قاب ، در و پنجره و حتی یک قطعه چوب ساده باشد،سپس به کمک برگ سمباده سطح چوب را کاملا ً صاف و یک دست می کند، و پس از آن طرح مورد نظررا روی چوب انتقال داده و در مرحله بعد ابتدا خطوط اطراف طرح را مشخص و اطراف طرح را به عمق چند میلی متر کنده و صاف می کند ( عمق زمینه بستگی به نوع طرح و نقش دارد ) و سپس بقیه فضاهای درون طرح را که می بایست جزو زمینه قرار گیرند به همان عمق کنده و صاف می کند ( بگونه ای که طرح از زمینه جدا شده و برجسته گردد )ودر ادامه با توجه به نوع طرح ، خطوط راست ، منحنی ، فرورفتگی ها و برآمدگی ها را با چاقوی منبت که دارای نوک های گوناگونی ( بلند ، کوتاه ، پهن ، باریک ، ناودانی و … ) است فرم می دهد و در انتها برای صاف و یک دست کردن طرح با چاقوی منبت بر روی کلیه سطوح کشیده می شود (همچون یک سمباده ) و برای حفظ چوب از رطوبت و زیبایی بخشیدن هر چه بیشتر به آن با روغن جلا و لاک الکل آن را جلا می دهند.
به گفته او منبت سنتی دارای سه سبک مختلف می باشد که منبت تخت ( رولیف ) که در این فرم طرح و زمینه تقریبا ً در یک سطح با عمقی بین ۱ تا ۳ میلیمتر قرار دارند ،منبت نیمه برجسته ( بارولیف )کهدر این سبک طرح از زمینه جدا شده و به ارتفاع ۴ تا ۱۰ میلی متر برجسته می شود و منبت تمام برجسته ( اورولیف ) کهدر این روش ، طرح کاملا ً از زمینه فاصله می گیردو ارتفاع طرح با زمینه در این فرم از ۱۰ میلی متر بالاتر است ، از روشها و سبک های مختلف منبت سنتی هستند. وی افزود : کنده کاری هایی که در منبت سنتی بکار گرفته می شود نیز شامل کنده کاری مسطح ، مثلثی ، خطی ( کنده کاری با ایجاد شکاف ) ، منحنی یا گود، کم برجسته ( کم عمق ) و برجسته است. مولف کتاب های هنر فارس در گذر زمان ، به تکنیک های منبت کاری نیز اشاره کرد و گفت : در هنر منبت ، چوب را با سه تکنیک می توان تغییر حالت داد ، برش– تراش و سایش و چاقوی منبت ، چاقویی است که قابلیت انجام هر سه تکنیک را دارد. گفتنی است : در استان فارس مهم ترین مراکز منبت سنتی شهرستان آباده و شیراز هستند که خود دارای سبک می باشند و از شهرت بسیار برخوردارند .
منبع:http://vista.ir/
