ایرانی‌ها جایگاهی در فهرست کشورهای مصرف‌کننده بستنی به میزان بالا ندارند، دست‌کم در میان ۱۰ کشور اول مصرف‌کننده بستنی در دنیا نیستند.
اما براساس آمارهای ارائه شده، کارخانه‌های بستنی‌سازی کشور سالانه ۲۴۰ میلیارد تومان چوب بستنی به کشور وارد می‌کنند که بخش عمده این واردات از چین صورت می‌گیرد. اگر قیمت پایه ۸ تومانی در گمرکات کشور را برای هر عدد چوب بستنی در زمان واردات در نظر بگیریم، سالانه ۳۰ میلیارد عدد چوب بستنی به کشور وارد می‌شود. چوب بستنی‌هایی که پس از رسیدن به شهرهای بزرگ از سوی واردکنندگان هر عدد ۱۲ تومان به فروش می‌رسند. در این بین شرکت‌های کوچک بستنی‌سازی کشور نه از چوب بستنی‌های خارجی بلکه به‌طور عمده از چوب بستنی‌های ایرانی استفاده می‌کنند، چوب بستنی‌هایی که بین ۷ تا ۱۰ تومان در بازار قیمت دارند و در ۳ کارخانه در شهرهای کرج، زنجان و اصفهان تولید می‌شوند. اما پرسش اساسی این است که آیا تولید چوب بستنی نیاز به فناوری خاصی دارد که کشور ما مجبور به این همه واردات شده است؟ در این زمینه صمت با تولیدکنندگان دستگاه‌های چوب بستنی و تولیدکنندگان چوب بستنی به گفت‌وگو نشسته است.
مدیر شرکت «حامیان صنعت کیمیا» که تولیدکننده دستگاه‌های خط تولید چوب بستنی در کشور است، در پاسخ به این سوال که برای راه‌اندازی خط تولید چوب بستنی چقدر سرمایه نیاز است، به صمت توضیح داد: برای راه‌اندازی خط تولید که شامل چند دستگاه ماشین برش دوار، ماشین برش چیپسی، ماشین گرمادهنده و پولیش‌کننده، ماشین انتخاب و جداسازی، ماشین پخ‌زنی، ماشین دسته‌بندی، ماشین مارک‌زنی و ماشین بسته‌بندی است، به سرمایه ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومانی و با احتساب خریداری زمین و سرمایه در گردش به سرمایه ۱/۵ میلیاردی نیاز است.
مهدی آزرمی در تشریح روند تولید چوب بستنی یادآور شد: برای تولید چوب بستنی احتیاج به فناوری خاصی نیست که در ایران وجود نداشته باشد. الوار گرد چوب درخت را به دستگاهی که مانند مداد تراش عمل می‌کند، می‌بندند و پس از پولیش دادن آن (صیقل دادن سطح چوب که پرزدار نباشد)، ورق‌های تولیدشده زیر دستگاهی پانچ می‌شود و به صورت چوب بستنی بیرون می‌آید که در نهایت برند می‌خورد و بسته‌بندی می‌شود. البته در مورد چوب‌های طبی عمل استریل هم صورت می‌گیرد.
وی یکی از دلایل واردات چوب بستنی به ایران را کمبود منابع چوبی عنوان و اظهار کرد: ذخایر چوبی ما بسیار ضعیف است و در کل ما برای صنایع چوبی، نیاز به واردات چوب داریم.
آزرمی خاطرنشان کرد: در گذشته خط تولید ایرانی‌ها بیشتر سنتی بود، نه صنعتی و پولیش کردن به صورت سنتی صورت می‌گرفت. از این‌رو دستگاه‌های پولیش از چین وارد کشور می‌شد که کیفیت چندانی نداشت، البته دستگاه‌های پولیش اروپایی کیفیت بالاتری دارند که چند برابر قیمت دستگاه‌های چینی به فروش می‌رسند.
وی در ادامه یادآور شد: در گذشته پانچ کردن چوب بستنی‌ها به صورت دستی صورت می‌گرفت و احتیاج به ۴۰ تا ۵۰ نیروی انسانی داشت و این هزینه کارگری تولید را به صرفه نمی‌کرد اما در چند سال گذشته پانچ کردن به صورت ماشینی صورت می‌گیرد و با ۱۲، ۱۳ نفر نیروی انسانی، هزینه‌ها را می‌توان پایین‌تر آورد و تولید را به صرفه کرد که درحال‌حاضر تمام این دستگاه‌ها در بازار ایران موجود است.
وی درباره به‌صرفه بودن این صنعت اظهار کرد: از آنجا که برای راه‌اندازی خط تولید چوب بستنی احتیاج به سرمایه زیادی نیست، می‌توان به راحتی چنین خط تولیدی را راه‌اندازی کرد. البته برگشت سرمایه نیاز به ۳ سال زمان دارد. وی در ادامه افزود: از سوی دیگر از ضایعات این صنعت می‌توان در صنایع جانبی دیگر مانند MDFسازی یا در تولید زغال فشرده و… استفاده کرد. آزرمی در زمینه اشتغالزایی این صنعت یادآور شد: با راه‌اندازی چنین خط تولیدی می‌توان برای حدود ۱۴، ۱۵ نفر زمینه اشتغال را فراهم کرد.
وی ادامه داد: خط تولید چوب بستنی هم توجیه اقتصادی دارد، هم سرمایه‌گذاران مشتاقی هستند که آماده سرمایه‌گذاری باشند، اما دولت یا وزارت صنعت، معدن و تجارت حمایت چندانی نمی‌کند و وام‌هایی که بانک‌ها در این زمینه به عنوان تسهیلات ارائه می‌دهند، همراه با بهره‌های بالا است. البته سرمایه‌گذاران منتظر نتیجه نهایی مذاکرات و حذف تحریم‌ها هستند.
چوب بستنی ایرانی بهتر از وارداتی
مدیر کارخانه «صنایع تولیدی چوب قائم» نیز یکی از تولیدکنندگان چوب بستنی در ایران است که در گفت‌وگو با صمت در مورد واردات بی‌رویه چوب بستنی اظهار کرد: پس از انقلاب حدود ۱۰، ۱۲ کارخانه تولید چوب بستنی در ایران شکل گرفت که در چندین سال همگی به سطح بالایی از تولید رسیده بودند و حتی در آن سال‌ها ما به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و… نیز صادرات داشتیم. اما در چند سال اخیر واردات بی‌رویه این کالا از چین، سبب شد کارخانه‌های تولید چوب بستنی ما به جز یک کارخانه در زنجان و دو، سه کارخانه در کرج، همگی ورشکسته شوند. مرتضی بخشی در ادامه یادآور شد: بازار واردات به خاطر تعرفه پایین آنقدر داغ شده است که تولید به‌صرفه نیست. وی خاطرنشان کرد: تمام واردات ما از کشور چین انجام می‌شود، جنسی که پول آن پرداخت شده است اما پس از ۳ ماه وارد بازار داخل می‌شود.
در ضمن چوب بستنی چینی هیچ تفاوتی با چوب بستنی ایرانی ندارد و چه بسا چوب ایرانی از لحاظ کیفیت بهتر از نوع چینی آن باشد، این در حالی است که هر چوب بستنی چینی در بازار به قیمت ۱۲ تومان فروخته می‌شود اما چوب بستنی ایرانی به قیمت ۸ تومان به فروش می‌رسد. وی به آشفته بودن بازار چوب بستنی اشاره کرد و گفت: فضای بازار بسیار آشفته شده است، هر صنفی با مشاغل دیگر وارد این بازار شده و به خاطر صرفه اقتصادی بالایی که برای‌شان به همراه دارد، واردکننده چوب بستنی شده‌اند و خود این امر باعث ورشکستگی تولیدکنندگان داخلی شده است. البته نه اینکه بگویم اصلا وارداتی صورت نگیرد اما باید این واردات به اندازه باشد، چراکه ما می‌توانیم برای بیش از نیمی از نیاز داخل تولید داشته باشیم.
بخشی تصریح کرد: در چند سال گذشته ما در مکاتباتی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشتیم خواهان رسیدگی به خط تولید این صنعت با ارائه تسهیلاتی شدیم اما متاسفانه جوابی از سوی این وزارتخانه نگرفتیم درحالی که این صنعت با سرمایه نه چندان زیاد در یک بازه میان‌مدت می‌تواند سودآوری خوبی داشته باشد.
گفتنی است؛ ارزان‌ترین خط تولید چوب بستنی متعلق به کشور چین است که قادر به تولید ۱۵ هزار چوب بستنی در ساعت است و گران‌ترین آن متعلق به کشور دانمارک با قدرت تولید ۵۰ هزار عدد در ساعت است.
