چوب ماده ای نم نماست و بسته به محیطش رطوبت را جذب یا آزاد می کند. تغییر در رطوبت سبب تغییر وزن و حجم آن می شود. از دست دادن آب موجب کاهش ابعاد و جمع شدن ، تغییر شکل ، بد ریختی یا خم شدگی و اغلب ترک می شود. وا کشیدگی یا همکشیدگی همیشه در الیاف جوان از پیرها و در چوبهای نرم از سخت ترها بزرگتر است .چگالی یک ویژگی بسیار مهم چوب است ، گرچه باید بین چگالی مطلق و ظاهری تمیز دهیم . اولی ثابت است و ناشی از وزن بدون حفره سلولز و مشتقات آن می باشد ، و دومی شامل مجاری و سوراخهاست که بسته به رطوبت چوب بسیار متغیر است . هنگامیکه ساختمان و ترکیب الیاف در همه بخشهای چوب یکسان باشد
چوب بی گمان یکی از بهترین و سودمندترین مواد خامی است که طبیعت به ما هدیه کرده است، که بی آن بشر هرگز به سطح بالای پیشرفت و رفاه و بهروزی کنونی نمی رسید. نخست،ماده ای حیاتی برای ساخت ابزارهای اولیه، خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. سپس، برای ساخت اکثر چیزها و ابزار سودمندی که انسان قرنها برای پیشرفت زندگی خود به آنها متکی بود، به کار رفت. بخشی از تکنولوژی بر اثر تلاش صنعتگران باقی مانده، ولی بیشتر آن به گونه ای چاره نا پذیر از بین رفته وبا مواد و روشهای دیگر که نتیجه انقلاب صنعتی بشر است، جایگزین شده است. بر خلاف همه چیز، بی علاقه رفتار کردن با این ماده نادرست است. چوب ارزش یگانه غیر قابل بیان دارد، تنها منبع طبیعی همیشه تجدیدپذیر است. نفت سرانجام روزی تمام خواهد شد، همچنین زغال و دیگر معادن ، ولی یک جنگل خوب نگهداری شده یا حتی گاهی بدون نگهداری، بطور نامحدود به تولید چوب ادامه خواهد داد. این روزها ، چوب جایگاه بر جسته ای در اقتصاد جهانی دارد، با تولید سالانه ۲۵۰۰ میلیون متر مکعب در بازارهای جهانی ،ارزش موجود در خواص فیزیکی –شیمیایی ونیز مکانیکی است که آن را فعلاْ بی جا نشین می کند.
اجزای تشکیل دهنده چوب
از نظر گیاه شناسی ،چوب بخش جامد و سخت زیر پوست ساقه است که به شکل بافت آوندی وجود دارد. گرچه از نظر حس عمومی ، چوب تنها در درخت و بوته یافت می شود، از نظر علمی در همه گیاهان آوندی وجود دارد. وجوه تار و آوندی اجزای تشکیل دهنده چوبی است که سیستم گردشی گیاهان بالایی را شکل می دهند. در این وجوه ، مجراهای زیر قابل مشاهده است:
۱) بافت چوبی یا مجراهای چوبی ، که شیره خام، آب و نمکهای معدنی محلول را از ریشه به برگها و غنچه های هوایی می برد.
۲)آوند آبکشی یا مجراهای لیبر، که غذای آماده برای برگها(شیره تولیدی) به شکل محلول از طریق آنها برای تغذیه بقیه گیاه به گردش در می آید.
مجراهای چوبی بوسیله سلولهای مرده و دیواره های چوبی شده بوجود می آیند، هنگامیکه مجرا های لیبر بوسیله سلولهای زنده ، دراز شده و توخالی تولید میشوند. در هر دو حال پروتوپلاسم سلولی پدیدار می گردد و دیوارها بوسیله ته نشین لیگنین که چوب سختی اش را مدیون آن است ، افزایش می یابند.
سطوح تار و آوندی در نخستین سال رشد خود را در فاصله ای معین در بافت میان آوند های چوبی و آ بکشی قرار می دهند ، لایه ای که اکنون کامبیوم نامیده می شود، از روبرو گسترش می یابد. کامبیوم به دو بخش درونی(آوند چوبی) و بیرونی(آوند آبکشی) تقسیم می شود. بهر حال ، تازه ترین لایه های آوند آبکشی کار خود را انجام می دهند، همچنانکه سلولهای پیر گسترش پیوسته تنه فرو می ریزند.
ترکیب شیمیایی چوب
اجزای عمده چوب چنین است:
۱) سلولز ………………. %۵۰
۲) لیگنین ………………. %۳۰
۳) مواد آلی متغیر ……… %۲۰
دو ماده اولی ، تقریباْ همه دیواره فیبر چوبی درخت را تشکیل می دهند، و مواد آلی بقیه دیوارهای سلولی را می سازند. این مواد، به نوبه خود به دو گروه بزرگ تقسیم می شوند:
۱) مواد اندوخته : نشاسته ، قند، چربی ، مواد آلبومینی.
۲) مواد نهفته : روغنهای عصاره ای ، مواد رنگی ، نمکهای معدنی ، موم و صمغ .
ویژگیهای اندامی
ترکیب چوب مطابق با راههای گوناگونی که در سلولهای گیاه با ویژگیهای گوناگون، گروهها را شکل می دهد ، بافتهایی می سازد که در هر گونه بهم فشرده می شود. گذشته از اجزای شیمیایی که قبلاْ ذکر شد، چوب کم و بیش محتوی آب است. مقدار آب بوسیله رطوبت که رابطه میان وزن آب قطعه چوب و وزن قطعه بدون آب را بیان می کند، اندازه گیری می شود. این موضوع در فصل خشک کردن مورد بحث قرار خواهد گرفت. درباره ویژگیهای اندامی ، این چیزها را می یابیم:
۱) رنگ ۲) درخشش(طبیعی) ۳) روشنی ۴) بو
رنگ شدید یا مشخص در پهن برگها طبیعی تر است و برعکس، رنگهای سفید و عاجی کم نور در سوزنی برگها بیشتر یافت می شوند. رنگ چوبهای سالم می تواند همگن یا متغیر باشد. نخست ، درون چوب و برون چوب رنگ مشابهی دارند و تقریباْْ در نقاط گذشته و تازه یکسان هستند، مانند توسکا و شمشاد.
چوبهایی که رنگهای متغیر دارند ، آنهایی هستند که برون چوب و درون چوب گوناگون دارند ، مانند درختان لیموترش و آلو که به بیشینه گوناگونی سایه دست می یابند، هنگامی که علاوه بر این چوبهای اولیه و چوبهای تازه ونیز شعاعهای مغزی رنگهای مختلفی دارند و هنگامی که با انباشتن مواد رنگی پپر می شوند . این حالت در کاج ،زیتون، بلوط و بسیاری از درختان وجود دارد.
بسته به تقسیم بندی رو به بیرون رنگ آمیزی ها ، چوبهای رگبرگی ، لکه دار، آب نشان ،خال دار ،راه راه ببری ، مرمری و مانند آن وجود دارد. اگر درخت در آب و هوا و زمین عالی رشد کند ، رنگهایش درخشانتر و پایدارتر می شود و برعکس در آب و هوای نامناسب ، رنگهایی مانند قرمز مایل به قهوه ای و رنگهای مایل به آبی موجود است. رنگهای درون چوب از سفید تا سیاه متغیر است و در این میان تعداد زیادی زرد ،قهوه ای مایل به خاکستری همراه با چندین رنگ قرمز و حتی چند خاکستری و سبز وجود دارد.
چوبها در برش شعاعی بسیار درخشان هستند ، در برشهای مماسی بسیار کمتر چنین است و در جلو هرگز درخشان نیستند . درخشش می تواند درجات مختلف داشته باشد، ساتنی ، آفتابی ،ابریشمی ، متالیک ،رنگین کمانی و مرواریدی.
روشنی با افزایش درصد مواد صمغی و نیز نزدیکی به برون چوب افزایش می یابد. برون چوب بسیار روشنتر از درون چوب است ، بویژه اگر مرطوب باشد ، پس گونه های مرطوب از بدون رطوبت بسیار روشنتر هستند.
بوها ناشی از تبخیر آهسته صمغها و روغنهای عصاره ای می باشد. بوی خوش نشانگر سلامت چوب و بوی ناخوش نشانه تغییرات منفی است. در مناطق گرم چوبهای معطر بیشتر از مناطق معتدل یافت می شوند. شدت بو مستقیماْ بستگی به دوام دارد. بو در چوبهای تازه بریده شده بیشترین شدت را دارد و با گذشت زمان کاهش می یابد.
بو ویژگی چندان طبیعی در چوب نیست ، بهر حال چوبهایی با بوی ویژه وجود دارند که به شناسایی آنها کمک می کند. نمونه آن چوب صندل است که عطر نسبتاْ شیرینی دارد.
خواص فیزیکی
در مورد خواص فیزیکی چوب ، برجسته ترین آنها چنین است:
۱)نم نمایی ۲) وا کشیدگی ۳) چگالی ۴)همگنی ۵) شکل پذیری ۶) سختی
۷) شکاف پذیری ۸) دوام ۹)قابلیت رسانایی ۱۰) تخلخل
چوب ماده ای نم نماست و بسته به محیطش رطوبت را جذب یا آزاد می کند. تغییر در رطوبت سبب تغییر وزن و حجم آن می شود. از دست دادن آب موجب کاهش ابعاد و جمع شدن ، تغییر شکل ، بد ریختی یا خم شدگی و اغلب ترک می شود. وا کشیدگی یا همکشیدگی همیشه در الیاف جوان از پیرها و در چوبهای نرم از سخت ترها بزرگتر است .چگالی یک ویژگی بسیار مهم چوب است ، گرچه باید بین چگالی مطلق و ظاهری تمیز دهیم . اولی ثابت است و ناشی از وزن بدون حفره سلولز و مشتقات آن می باشد ، و دومی شامل مجاری و سوراخهاست که بسته به رطوبت چوب بسیار متغیر است . هنگامیکه ساختمان و ترکیب الیاف در همه بخشهای چوب یکسان باشد ، چوب را همگن گوییم ، و چوبهایی با شعاعهای مغزی بسیار گسترده مانند زبان گنجشک چندان همگن نیستند. شکل پذیری وابسته به توان فشردگی الیاف تحت فشار بین شکل پوست انداخته و شکل مقابل است . سختی مقاومتی است که چوب باید در برابر نفوذ اجسام خارجی داشته باشد و بستگی به مقدار الیاف و نبود آوندها دارد وبا افزایش رطوبت بسرعت کم می شود. شکاف پذیری آمادگی چوب برای شکافتن در جهت الیاف است که در ساخت برخی اشیای چوبی ویژه بسیار اهمیت دارد . دوام چوب بطور مستقیم به محیط و شرایط کار دارد و در رطوبت بالا و حتی در شناوری برخی چوبها مانند بلوط ، ماهون وراش صدها سال در این شرایط می مانند. رسانایی مستقیماْ با رطوبت ارتباط دارد . سرانجام، تخلخل به فضاهای خالی بین مولکولهای چوب گفته می شود .
انواع چوب
از دید گیاه شناسی دو گروه اصلی وجود دارند:
۱)باز دانگان یا مخروطیان: این چوبها از درختانی که میوه های آنها مخروطی (کاجی) هستند ، بدست می آیند و اغلب برگهای سوزنی و دانه های باز دارند. اینها چوب نرم نیز نامیده می شوند.
۲) نهاندانکان یا درختان برگ ریز : دارای برگهای پهن هستند و چوب سخت نیز نام دارند.
چوب در بازار
گذشته از تفاوتهای کلی ، تنوع ظاهر و شخصیتی زیادی در انواع یا گونه های چوب وجود دارد. این ظواهر در چوبهای که اغلب مورد استفاده بشر قرار می گیرند ، شناخته شده اند و به عنوان آزمایش ماکروسکوپی برای شناخت چوب کافی است .بهر حال در صورت دشواری تمایز ظاهری ، یک آزمایش میکروسکوپی به تشخیص چوب کمک می کند .
حضور چوب در بازار و در نتیجه وجود نام تجاری و مرز بندی تعداد نامهای تجاری بوسیله ویژگیهای
زیر تعیین می شوند :
۱)کیفیت و سودمندی ۲) دسترسی ۳) سهولت ( بهره برداری ) ۴) شمول تحت نام تجاری یک گونه
علیرغم شباهت ویژگیها و کاربردها ، ممکن است به گونه های مختلف گیاهی تعلق داشته باشند.
چوبهای رز ینی بویژه با نواحی پهنتر و تاریکتر آخرین چوب حلقه رشد مشخص می شوند ، در برابر در چوبهای نخستین ، ناحیه روشنتر و باریکتر است ، بنابراین شعاعهای مغزی با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند و نیز آوندهای ناکامل چشمگیر نیستند ، چنانکه آنها با الیاف در یک راستا آمیخته می شوند و عناصر را هدایت می کنند . چوبهای اولین و آخرین بصورت حلقه های هم مرکز دیده می شوند ، متناوباْ در برش جلویی تاریک و روشن هستند و الیاف موازی تقریباْ با پهنای یکسان در برش شعاعی و نوارهای موجی با پهنای نامساوی به سمت پهلو رشد یابنده را در برش مماسی تشکیل می دهند .
وقتیکه رشد دوایر موجی باشد و آخرین چوب به تدریج ضعیف می شوند ، الیاف و آب به شکوه چشمگیری دست می یابند . تقریباْ ۶۵۰ گونه از مخروطیان وجود دارند که به ۵۰ طبقه که ۸ خانواده را تشکیل می دهند، تقسیم می شوند . بیشتر آنها در مناطق معتدل زندگی می کنند ،گرچه برخی از آنها در سردترین نقاط زمین هستند . مخروطیان بلندترین گیاهان روی زمین هستند و در مقایسه با پهن برگان تفاوت زیادی دارند. مخروطیانی وجود دارند که ۸۵ تا ۱۰۰ متر ارتفاع دارند ، در حالیکه بیشینه ارتفاع برگ ریزها از ۵۵ متر تجاوز نمی کند .اهمیت اقتصادی مخروطیان به جهت علل زیر است:
۱) گیاهان سنبله ای اند که سطح زیادی را با گونه های خالص پوشش می دهند.
۲) آنها در مناطق معتدل سرد به بیشترین رشد و گسترش خود می رسند .
۳) که اکثریت جمعیت جهان توسعه یافته در آن واقع است
۴) و تقاضا برای مواد خام بیشتر است .
۵) ساختمان آنها با تنه ای که عموماْ شاخه بندی کم و تاج کوچک در شاخه ها دارند .
۶) تبدیل صنعتی آنها را ساده می کند.
۷) همگنی ساختمان چوب کاربرد آنها را در محدوده وسیعی امکان پذیر می کند.
برگ ریزها از نظر ساختمان چوب به دو دسته بزرگ تقسیم می شوند :
۱) تک لپه ای ها :بافت آوندی این چوبها شخصیت آنها را در سراسر رشد گیاه حفظ می کند و در تنه پخش می شود و از شکستن جلوگیری می کند .بنابراین ، تنها از تنه کامل میتوان استفاده صنعتی کرد .
۲) دو لپه ای ها: بافت آوندی این چوبها به دو حلقه رشد تشکیل دهنده یک سازمان کامل که به آن امکان پیچیدگی مکانیکی را می دهد .این نوع یا گونه از چوب منبع اصلی چوب تجاری را تشکیل می دهند .تنوع عناصر ساختمانی آنها به عنوان نتیجه ای از کیفیت خوب انواعی از چوب از نظر فیزیکی ، مکانیکی و زیبایی شناسی بیان می شود ، به بیان دیگر با چشم آسانتر شناسایی می شوند .
در مقطع جلویی چوبهای درختان برگ ریز ، حلقه های رشد به شکل تاجهای حلقوی آوندها یا سوراخها نمایان می شوند، که بوسیله خطوط طبیعی ناشی از شعاعهای مغزی قطع می شوند. در مقطع شعاعی حلقه های رشد به شکل نوارهای طولی کوچک ظاهر می شوند، که موازی هم و با پهنای یکسان هستند و بوسیله نوارهای خطوط یا کانالها که برشی از آوندها هستند ، از یکدیگر جدا می شوند .آنها بوسیله لکه ها و رگه هایی که ناپیوسته و مرواریدی یا درخشان هستند، قطع می شوند که شبکه شیشه هستند و جذابند . بر خلاف سوزنیها ، برگ ریزها در مقطع شعاعی بسیار زیبا هستند ، زیرا شبکه ها بیشتر و آب یا الیاف کمتر هستند .۱۵۰۰ چوب برگ ریز با اهمیت تجاری وجود دارد.
منبع:http://doorsadoor.com/
